Het grote verschil tussen competenties, vaardigheden, kwaliteiten en eigenschappen

Competenties, vaardigheden, kwaliteiten en eigenschappen: ze lijken allemaal op elkaar, maar tóch zit er verschil in. In de wereld van persoonlijke ontwikkeling, soft skills en sollicitaties vliegen de termen je om de oren. Maar wat is nu precies het verschil tussen deze woorden? Tijd voor een glasheldere uitleg.

Het klinkt soms als een potje synoniemen-scrabble, maar er zijn wel degelijk belangrijke verschillen tussen deze termen. Als expert in soft skills training maken wij dagelijks het verschil voor professionals die hier meer over willen leren. Want wie de verschillen kent, kan zichzelf veel beter presenteren én ontwikkelen.

Een competentie is een skill die laat zien dat iemand geschikt is voor een bepaalde taak. Deze staat bestaat uit kennis, vaardigheden en houdingen. Competenties combineren dus eigenlijk:

• Kennis: wat je weet
• Vaardigheden: wat je kunt
• Attitude: je houding in hoe je het aanpakt

Een voorbeeld? Neem 'klantgerichtheid'. Dit is een competentie waarbij je:

• Kennis hebt van klantenservice-principes.
• De vaardigheid bezit om goed te luisteren naar wat de klant wilt.
• Een positieve attitude hebt richting klanten.

Vaardigheden zijn de concrete handelingen die je kunt uitvoeren en waar je beter in kunt worden. Ze zijn je persoonlijke gereedschapskist voor werk en leven. Net als een timmerman verschillende gereedschappen nodig heeft, heb jij verschillende vaardigheden nodig om effectief te functioneren. Denk aan presenteren, timemanagement, actief luisteren en conflicthantering.

Kenmerken van vaardigheden:

• Meetbaar: Je kunt objectief vaststellen hoe goed je erin bent.
• Trainbaar: Door oefening kun je jezelf erin verbeteren.
• Praktisch: Het gaat om concrete acties en handelingen.
• Overdraagbaar: Je kunt ze in verschillende situaties toepassen.

Het leuke van vaardigheden? Je kunt ze leren! Ook als je denkt dat je er geen talent voor hebt. Vaardigheden zijn als spieren - hoe meer je ze gebruikt, hoe sterker ze worden. Begin klein, wees geduldig en vier je vooruitgang. Ze maken je effectiever in je werk, vergroten je inzetbaarheid en verhogen je zelfvertrouwen.

Kwaliteiten zijn de positieve eigenschappen die je van nature bezit én hebt ontwikkeld. Dit zijn vaardigheden en competenties die je kunt inzetten om doelen te bereiken. Bijvoorbeeld:

• Analytisch vermogen (patronen herkennen, problemen oplossen)
• Creativiteit (nieuwe ideeën bedenken, out-of-the-box denken)
• Doorzettingsvermogen (niet opgeven bij tegenslagen)
• Flexibiliteit (kunnen aanpassen aan veranderende situaties)
• Organisatievermogen (structuur aanbrengen, plannen maken)
• Communicatieve vaardigheden (helder uitleggen, goed luisteren)

Er zijn ook kwaliteiten die meer sociaal zijn, denk aan:

• Empathisch vermogen (inleven in anderen)
• Samenwerkingsgerichtheid (goed functioneren in team)
• Leiderschap (mensen motiveren en aansturen)
• Conflicthantering (bemiddelen bij meningsverschillen)

Kwaliteiten kun je versterken door ze bewust in te zetten en te trainen. Het zijn geen vaststaande karaktertrekken! Vraag mensen feedback aan anderen over jouw sterke punten en train ze.

Eigenschappen vormen je persoonlijkheid en zijn meer vaststaand, hoewel ze niet volledig onveranderlijk zijn. Ze bepalen vaak hoe je natuurlijk reageert op situaties. Denk aan:

Introvert - Extravert

• Introvert: energie krijgen van alleen zijn, graag een rustige omgeving hebben
• Extravert: energie krijgen van sociale interactie, drukte niet erg vinden

Optimistisch - Realistisch

• Optimistisch: focus op kansen en mogelijkheden
• Realistisch: nuchter kijken naar situaties

Bedachtzaam - Spontaan

• Bedachtzaam: eerst nadenken, dan doen
• Spontaan: snel tot actie overgaan

Er is geen ‘goed’ of ‘fout’ bij eigenschappen. Elke eigenschap heeft voor- en nadelen. Het gaat erom hoe je je eigenschappen effectief inzet en leert om bewust tegen je natuurlijke neigingen in te gaan als de situatie daarom vraagt.'

Tips voor het werken met je eigenschappen:

• Ken jezelf: weet waar je op het spectrum zit.
• Accepteer je natuurlijke neigingen.
• Leer situaties herkennen waar je eigenschappen helpend of belemmerend zijn.
• Ontwikkel strategieën om je aan te passen waar nodig.
• Zoek rollen en taken die passen bij je natuurlijke eigenschappen.

In onze trainingspraktijk zien we dagelijks hoe waardevol het is om deze verschillen te begrijpen. Het helpt je namelijk bij:

1. Persoonlijke ontwikkeling. Weet je waar je staat? Dan weet je ook waar je naartoe kunt groeien. Door het onderscheid te kennen, kun je gerichter werken aan je professionele groei.
2. Sollicitaties. Werkgevers vragen steeds vaker naar specifieke competenties. Als jij precies weet wat ze bedoelen, heb je een streepje voor.
3. Teamsamenstelling. In teams is het waardevol om te weten wie welke kwaliteiten en competenties meebrengt. Zo vul je elkaar optimaal aan.

Het mooie van dit alles? Bijna alles is te ontwikkelen! Je fundamentele eigenschappen zijn misschien wat ze zijn (en dat is prima!), maar competenties en vaardigheden kun je trainen. En kwaliteiten? Die kun je verder uitbouwen en versterken.

1. Begin met een goede zelfreflectie.
2. Maak onderscheid tussen wat aangeboren is en wat ontwikkelbaar is.
3. Stel concrete ontwikkeldoelen.
4. Zoek gerichte training en begeleiding.

Het verschil tussen competenties, vaardigheden, kwaliteiten en eigenschappen is meer dan een woordspelletje. Het is de sleutel tot effectieve persoonlijke ontwikkeling. Door dit onderscheid te begrijpen, kun je gerichter werken aan je professionele groei. Ontwikkeling begint bij inzicht!